Autor wykładu
Dlaczego Słońce ¶wieci?
prof. dr hab. Marek Urbanik
o sobie:
Dlaczego Słońce ¶wieci?
prof. dr hab. Marek Urbanik
o sobie:
1. Historia
Poważn±, profesjonaln± przygodę z nauk± zacz±łem w pamiętnym roku 1964 - roku jubileuszu 600-lecia UJ, kiedy to zostałem przyjęty na 1 rok astronomii tej szacownej uczelni.
Moje zainteresowania dryfowały: od spektroskopii gwiazdowej (fascynacja, jak dużo możemy dowiedzieć się o tych odległych obiektach tylko z ich ¶wiatła!), poprzez radiowe obserwacje Słońca (praca magisterska - poł±czenie moich zainteresowań astronomicznych i jeszcze wcze¶niejszej pasji radioamatorskiej), aby skrystalizować się na statystycznych badaniach radioĽródeł pozagalaktycznych. Owocem tej krystalizacji była moja praca doktorska.
Następnie wspólnie z grup± młodych entuzjastów zaczęli¶my robić rzeczy fascynuj±ce w zakresie fizyki plazmy galaktycznej... i robimy to aż do dzi¶.
2. Stan obecny
W chwili obecnej kieruję Zakładem Radioastronomii Obserwatorium Astronomicznego UJ. Zakład (oprócz mnie) składa się z samych młodych entuzjastów. S± w¶ród nich prowadz±cy prace badawcze nt. kosmologicznych pól magnetycznych i dynamiki galaktyk z poprzeczk±. Znalazł się w nim też w cało¶ci zespół, z którym wspólnie tworzyli¶my w Krakowie tematykę fizyki plazmy galaktycznej. S± w nim specjali¶ci od numerycznych model, którzy znakomicie obja¶nili wiele zagadkowych obserwowanych struktur pola magnetycznego i maj± istotny wkład w opracowanie całkowicie nowych teorii ewolucji galaktycznych pól magnetycznych.
Mamy w naszym zespole wytrawnych obserwatorów, używaj±cych potężnych instrumentów jak 100-metrowy radioteleskop w Effelsbergu k. Bonn, 27-elementowy system 25-metrowych anten w Nowym Meksyku (zwany Very Large Array -VLA) mikrofalowy teleskop na Mt. Graham w Arizonie czy system 6-ciu mikrofalowych anten w Owens Valley (Kalifornia). Uczestniczymy też w obserwacjach rentgenowskich przy pomocy europejskiego satelity XMM-Newton.
Nasze obecne prace koncentruj± się wokół pytań: jakie jest pochodzenie galaktycznych pól magnetycznych? Jaki jest ich zwi±zek z procesem powstawania gwiazd? I przede wszystkim: czego możemy się nauczyć o fizyce plazmy (również tej laboratoryjnej) używaj±c galaktycznego laboratorium plazmowego? Nasze zainteresowania dryfuj± też w kierunku problematyki pól magnetycznych w młodym Wszech¶wiecie, za wcze¶nie jeszcze mówić o wynikach.
Zaangażowali¶my się także w poważny projekt instrumentalny: dzięki pomocy Profesora Wielebinskiego z MPIfR Bonn wyposażyli¶my 32-metrowy radioteleskop w Piwnicach koło Torunia w bardzo czuły polarymetr radiowy na częstotliwo¶ć 5 GHz. Po zakończeniu prac instrumentalnych i technicznych, zamierzamy nim przeprowadzić badania drobnoskalowych pól magnetycznych w Naszej Galaktyce.
3. Informacje osobiste
Rodzina: los poł±czył mnie szczę¶liwie ze wspaniał± kobiet±, Mari±, która nie tylko wykazuje nadal pełne zrozumienie dla moich życiowych pasji, ale obdarzyła mnie dwójk± wspaniałych dzieci. Marcin, inżynier elektronik obdarzył mnie już trojgiem wnucz±t: Michał, Asia i Kasia. Marta, dziennikarka, jest już szczę¶liw± mam± mojej wnuczki Urszuli.
Poza prac±: choć astrofizyka jest nadal moj± życiow± pasj± mam też kilka zainteresowań osobistych. Od dzieciństwa jestem entuzjast± fal krótkich. Nigdy nie starałem się o licencję nadawcz± (w poprzednim okresie wymagało to układów z tzw. władz± ludow±) i moim hobby s± radiowe nasłuchy całego ¶wiata. Robię to od r. 1957, "podsłuchiwałem" radiowo wojny na Bliskim Wschodzie, Wietnam, powstanie Bangladeszu itp., noszę się z zamiarem spisania historii najnowszej słyszanej uszami krótkofalowca... Hobby to zaczyna obecnie umierać wobec zalewu naszego rynku tandetnymi komputerami drastycznie łami±cymi zasady eliminacji zakłóceń. Podróżuj±c stwierdziłem, że jest nasz kraj w cywilizowanym ¶wiecie pod tym względem bardzo niechlubnym wyj±tkiem.
Nasłuchy dalekiego ¶wiata zrodziły inn± pasję: tradycyjn± muzykę dalekich narodów: niegdy¶ nasłuchiwan± na falach krótkich, obecnie dostępn± też przez internet, zgromadziłem pokaĽn± encyklopedię muzyki ¶wiata. Z innych pasji: historia starożytna, historia sztuki (na poziomie amatorskim - wczytywanie się w popularne opracowania), a także... science fiction (ku zgrozie rodziny i kolegów: poważny pracownik nauki... a tu historie o zielonych ludkach z Oriona!).
Aneks: dane osobiste:
ur. 31.03.1947 w Olkuszu
mgr UJ Kraków 1969
asystent techniczny UJ od 1969
asystent nauk-bad. od 1972
doktorat i stanowisko adiunkta 1978
habilitacja 1987, stanowisko docenta UJ 1988
tytuł profesorski, prof. nadzw UJ i kier. Zakładu Radioastronomii 2003
Poważn±, profesjonaln± przygodę z nauk± zacz±łem w pamiętnym roku 1964 - roku jubileuszu 600-lecia UJ, kiedy to zostałem przyjęty na 1 rok astronomii tej szacownej uczelni.
Moje zainteresowania dryfowały: od spektroskopii gwiazdowej (fascynacja, jak dużo możemy dowiedzieć się o tych odległych obiektach tylko z ich ¶wiatła!), poprzez radiowe obserwacje Słońca (praca magisterska - poł±czenie moich zainteresowań astronomicznych i jeszcze wcze¶niejszej pasji radioamatorskiej), aby skrystalizować się na statystycznych badaniach radioĽródeł pozagalaktycznych. Owocem tej krystalizacji była moja praca doktorska.
Następnie wspólnie z grup± młodych entuzjastów zaczęli¶my robić rzeczy fascynuj±ce w zakresie fizyki plazmy galaktycznej... i robimy to aż do dzi¶.
2. Stan obecny
W chwili obecnej kieruję Zakładem Radioastronomii Obserwatorium Astronomicznego UJ. Zakład (oprócz mnie) składa się z samych młodych entuzjastów. S± w¶ród nich prowadz±cy prace badawcze nt. kosmologicznych pól magnetycznych i dynamiki galaktyk z poprzeczk±. Znalazł się w nim też w cało¶ci zespół, z którym wspólnie tworzyli¶my w Krakowie tematykę fizyki plazmy galaktycznej. S± w nim specjali¶ci od numerycznych model, którzy znakomicie obja¶nili wiele zagadkowych obserwowanych struktur pola magnetycznego i maj± istotny wkład w opracowanie całkowicie nowych teorii ewolucji galaktycznych pól magnetycznych.
Mamy w naszym zespole wytrawnych obserwatorów, używaj±cych potężnych instrumentów jak 100-metrowy radioteleskop w Effelsbergu k. Bonn, 27-elementowy system 25-metrowych anten w Nowym Meksyku (zwany Very Large Array -VLA) mikrofalowy teleskop na Mt. Graham w Arizonie czy system 6-ciu mikrofalowych anten w Owens Valley (Kalifornia). Uczestniczymy też w obserwacjach rentgenowskich przy pomocy europejskiego satelity XMM-Newton.
Nasze obecne prace koncentruj± się wokół pytań: jakie jest pochodzenie galaktycznych pól magnetycznych? Jaki jest ich zwi±zek z procesem powstawania gwiazd? I przede wszystkim: czego możemy się nauczyć o fizyce plazmy (również tej laboratoryjnej) używaj±c galaktycznego laboratorium plazmowego? Nasze zainteresowania dryfuj± też w kierunku problematyki pól magnetycznych w młodym Wszech¶wiecie, za wcze¶nie jeszcze mówić o wynikach.
Zaangażowali¶my się także w poważny projekt instrumentalny: dzięki pomocy Profesora Wielebinskiego z MPIfR Bonn wyposażyli¶my 32-metrowy radioteleskop w Piwnicach koło Torunia w bardzo czuły polarymetr radiowy na częstotliwo¶ć 5 GHz. Po zakończeniu prac instrumentalnych i technicznych, zamierzamy nim przeprowadzić badania drobnoskalowych pól magnetycznych w Naszej Galaktyce.
3. Informacje osobiste
Rodzina: los poł±czył mnie szczę¶liwie ze wspaniał± kobiet±, Mari±, która nie tylko wykazuje nadal pełne zrozumienie dla moich życiowych pasji, ale obdarzyła mnie dwójk± wspaniałych dzieci. Marcin, inżynier elektronik obdarzył mnie już trojgiem wnucz±t: Michał, Asia i Kasia. Marta, dziennikarka, jest już szczę¶liw± mam± mojej wnuczki Urszuli.
Poza prac±: choć astrofizyka jest nadal moj± życiow± pasj± mam też kilka zainteresowań osobistych. Od dzieciństwa jestem entuzjast± fal krótkich. Nigdy nie starałem się o licencję nadawcz± (w poprzednim okresie wymagało to układów z tzw. władz± ludow±) i moim hobby s± radiowe nasłuchy całego ¶wiata. Robię to od r. 1957, "podsłuchiwałem" radiowo wojny na Bliskim Wschodzie, Wietnam, powstanie Bangladeszu itp., noszę się z zamiarem spisania historii najnowszej słyszanej uszami krótkofalowca... Hobby to zaczyna obecnie umierać wobec zalewu naszego rynku tandetnymi komputerami drastycznie łami±cymi zasady eliminacji zakłóceń. Podróżuj±c stwierdziłem, że jest nasz kraj w cywilizowanym ¶wiecie pod tym względem bardzo niechlubnym wyj±tkiem.
Nasłuchy dalekiego ¶wiata zrodziły inn± pasję: tradycyjn± muzykę dalekich narodów: niegdy¶ nasłuchiwan± na falach krótkich, obecnie dostępn± też przez internet, zgromadziłem pokaĽn± encyklopedię muzyki ¶wiata. Z innych pasji: historia starożytna, historia sztuki (na poziomie amatorskim - wczytywanie się w popularne opracowania), a także... science fiction (ku zgrozie rodziny i kolegów: poważny pracownik nauki... a tu historie o zielonych ludkach z Oriona!).
Aneks: dane osobiste:
ur. 31.03.1947 w Olkuszu
mgr UJ Kraków 1969
asystent techniczny UJ od 1969
asystent nauk-bad. od 1972
doktorat i stanowisko adiunkta 1978
habilitacja 1987, stanowisko docenta UJ 1988
tytuł profesorski, prof. nadzw UJ i kier. Zakładu Radioastronomii 2003