Autor wyk³adu
Dlaczego S³oñce ¶wieci?
prof. dr hab. Marek Urbanik
o sobie:
Dlaczego S³oñce ¶wieci?
prof. dr hab. Marek Urbanik
o sobie:
1. Historia
Powa¿n±, profesjonaln± przygodê z nauk± zacz±³em w pamiêtnym roku 1964 - roku jubileuszu 600-lecia UJ, kiedy to zosta³em przyjêty na 1 rok astronomii tej szacownej uczelni.
Moje zainteresowania dryfowa³y: od spektroskopii gwiazdowej (fascynacja, jak du¿o mo¿emy dowiedzieæ siê o tych odleg³ych obiektach tylko z ich ¶wiat³a!), poprzez radiowe obserwacje S³oñca (praca magisterska - po³±czenie moich zainteresowañ astronomicznych i jeszcze wcze¶niejszej pasji radioamatorskiej), aby skrystalizowaæ siê na statystycznych badaniach radio¼róde³ pozagalaktycznych. Owocem tej krystalizacji by³a moja praca doktorska.
Nastêpnie wspólnie z grup± m³odych entuzjastów zaczêli¶my robiæ rzeczy fascynuj±ce w zakresie fizyki plazmy galaktycznej... i robimy to a¿ do dzi¶.
2. Stan obecny
W chwili obecnej kierujê Zak³adem Radioastronomii Obserwatorium Astronomicznego UJ. Zak³ad (oprócz mnie) sk³ada siê z samych m³odych entuzjastów. S± w¶ród nich prowadz±cy prace badawcze nt. kosmologicznych pól magnetycznych i dynamiki galaktyk z poprzeczk±. Znalaz³ siê w nim te¿ w ca³o¶ci zespó³, z którym wspólnie tworzyli¶my w Krakowie tematykê fizyki plazmy galaktycznej. S± w nim specjali¶ci od numerycznych model, którzy znakomicie obja¶nili wiele zagadkowych obserwowanych struktur pola magnetycznego i maj± istotny wk³ad w opracowanie ca³kowicie nowych teorii ewolucji galaktycznych pól magnetycznych.
Mamy w naszym zespole wytrawnych obserwatorów, u¿ywaj±cych potê¿nych instrumentów jak 100-metrowy radioteleskop w Effelsbergu k. Bonn, 27-elementowy system 25-metrowych anten w Nowym Meksyku (zwany Very Large Array -VLA) mikrofalowy teleskop na Mt. Graham w Arizonie czy system 6-ciu mikrofalowych anten w Owens Valley (Kalifornia). Uczestniczymy te¿ w obserwacjach rentgenowskich przy pomocy europejskiego satelity XMM-Newton.
Nasze obecne prace koncentruj± siê wokó³ pytañ: jakie jest pochodzenie galaktycznych pól magnetycznych? Jaki jest ich zwi±zek z procesem powstawania gwiazd? I przede wszystkim: czego mo¿emy siê nauczyæ o fizyce plazmy (równie¿ tej laboratoryjnej) u¿ywaj±c galaktycznego laboratorium plazmowego? Nasze zainteresowania dryfuj± te¿ w kierunku problematyki pól magnetycznych w m³odym Wszech¶wiecie, za wcze¶nie jeszcze mówiæ o wynikach.
Zaanga¿owali¶my siê tak¿e w powa¿ny projekt instrumentalny: dziêki pomocy Profesora Wielebinskiego z MPIfR Bonn wyposa¿yli¶my 32-metrowy radioteleskop w Piwnicach ko³o Torunia w bardzo czu³y polarymetr radiowy na czêstotliwo¶æ 5 GHz. Po zakoñczeniu prac instrumentalnych i technicznych, zamierzamy nim przeprowadziæ badania drobnoskalowych pól magnetycznych w Naszej Galaktyce.
3. Informacje osobiste
Rodzina: los po³±czy³ mnie szczê¶liwie ze wspania³± kobiet±, Mari±, która nie tylko wykazuje nadal pe³ne zrozumienie dla moich ¿yciowych pasji, ale obdarzy³a mnie dwójk± wspania³ych dzieci. Marcin, in¿ynier elektronik obdarzy³ mnie ju¿ trojgiem wnucz±t: Micha³, Asia i Kasia. Marta, dziennikarka, jest ju¿ szczê¶liw± mam± mojej wnuczki Urszuli.
Poza prac±: choæ astrofizyka jest nadal moj± ¿yciow± pasj± mam te¿ kilka zainteresowañ osobistych. Od dzieciñstwa jestem entuzjast± fal krótkich. Nigdy nie stara³em siê o licencjê nadawcz± (w poprzednim okresie wymaga³o to uk³adów z tzw. w³adz± ludow±) i moim hobby s± radiowe nas³uchy ca³ego ¶wiata. Robiê to od r. 1957, "pods³uchiwa³em" radiowo wojny na Bliskim Wschodzie, Wietnam, powstanie Bangladeszu itp., noszê siê z zamiarem spisania historii najnowszej s³yszanej uszami krótkofalowca... Hobby to zaczyna obecnie umieraæ wobec zalewu naszego rynku tandetnymi komputerami drastycznie ³ami±cymi zasady eliminacji zak³óceñ. Podró¿uj±c stwierdzi³em, ¿e jest nasz kraj w cywilizowanym ¶wiecie pod tym wzglêdem bardzo niechlubnym wyj±tkiem.
Nas³uchy dalekiego ¶wiata zrodzi³y inn± pasjê: tradycyjn± muzykê dalekich narodów: niegdy¶ nas³uchiwan± na falach krótkich, obecnie dostêpn± te¿ przez internet, zgromadzi³em poka¼n± encyklopediê muzyki ¶wiata. Z innych pasji: historia staro¿ytna, historia sztuki (na poziomie amatorskim - wczytywanie siê w popularne opracowania), a tak¿e... science fiction (ku zgrozie rodziny i kolegów: powa¿ny pracownik nauki... a tu historie o zielonych ludkach z Oriona!).
Aneks: dane osobiste:
ur. 31.03.1947 w Olkuszu
mgr UJ Kraków 1969
asystent techniczny UJ od 1969
asystent nauk-bad. od 1972
doktorat i stanowisko adiunkta 1978
habilitacja 1987, stanowisko docenta UJ 1988
tytu³ profesorski, prof. nadzw UJ i kier. Zak³adu Radioastronomii 2003
Powa¿n±, profesjonaln± przygodê z nauk± zacz±³em w pamiêtnym roku 1964 - roku jubileuszu 600-lecia UJ, kiedy to zosta³em przyjêty na 1 rok astronomii tej szacownej uczelni.
Moje zainteresowania dryfowa³y: od spektroskopii gwiazdowej (fascynacja, jak du¿o mo¿emy dowiedzieæ siê o tych odleg³ych obiektach tylko z ich ¶wiat³a!), poprzez radiowe obserwacje S³oñca (praca magisterska - po³±czenie moich zainteresowañ astronomicznych i jeszcze wcze¶niejszej pasji radioamatorskiej), aby skrystalizowaæ siê na statystycznych badaniach radio¼róde³ pozagalaktycznych. Owocem tej krystalizacji by³a moja praca doktorska.
Nastêpnie wspólnie z grup± m³odych entuzjastów zaczêli¶my robiæ rzeczy fascynuj±ce w zakresie fizyki plazmy galaktycznej... i robimy to a¿ do dzi¶.
2. Stan obecny
W chwili obecnej kierujê Zak³adem Radioastronomii Obserwatorium Astronomicznego UJ. Zak³ad (oprócz mnie) sk³ada siê z samych m³odych entuzjastów. S± w¶ród nich prowadz±cy prace badawcze nt. kosmologicznych pól magnetycznych i dynamiki galaktyk z poprzeczk±. Znalaz³ siê w nim te¿ w ca³o¶ci zespó³, z którym wspólnie tworzyli¶my w Krakowie tematykê fizyki plazmy galaktycznej. S± w nim specjali¶ci od numerycznych model, którzy znakomicie obja¶nili wiele zagadkowych obserwowanych struktur pola magnetycznego i maj± istotny wk³ad w opracowanie ca³kowicie nowych teorii ewolucji galaktycznych pól magnetycznych.
Mamy w naszym zespole wytrawnych obserwatorów, u¿ywaj±cych potê¿nych instrumentów jak 100-metrowy radioteleskop w Effelsbergu k. Bonn, 27-elementowy system 25-metrowych anten w Nowym Meksyku (zwany Very Large Array -VLA) mikrofalowy teleskop na Mt. Graham w Arizonie czy system 6-ciu mikrofalowych anten w Owens Valley (Kalifornia). Uczestniczymy te¿ w obserwacjach rentgenowskich przy pomocy europejskiego satelity XMM-Newton.
Nasze obecne prace koncentruj± siê wokó³ pytañ: jakie jest pochodzenie galaktycznych pól magnetycznych? Jaki jest ich zwi±zek z procesem powstawania gwiazd? I przede wszystkim: czego mo¿emy siê nauczyæ o fizyce plazmy (równie¿ tej laboratoryjnej) u¿ywaj±c galaktycznego laboratorium plazmowego? Nasze zainteresowania dryfuj± te¿ w kierunku problematyki pól magnetycznych w m³odym Wszech¶wiecie, za wcze¶nie jeszcze mówiæ o wynikach.
Zaanga¿owali¶my siê tak¿e w powa¿ny projekt instrumentalny: dziêki pomocy Profesora Wielebinskiego z MPIfR Bonn wyposa¿yli¶my 32-metrowy radioteleskop w Piwnicach ko³o Torunia w bardzo czu³y polarymetr radiowy na czêstotliwo¶æ 5 GHz. Po zakoñczeniu prac instrumentalnych i technicznych, zamierzamy nim przeprowadziæ badania drobnoskalowych pól magnetycznych w Naszej Galaktyce.
3. Informacje osobiste
Rodzina: los po³±czy³ mnie szczê¶liwie ze wspania³± kobiet±, Mari±, która nie tylko wykazuje nadal pe³ne zrozumienie dla moich ¿yciowych pasji, ale obdarzy³a mnie dwójk± wspania³ych dzieci. Marcin, in¿ynier elektronik obdarzy³ mnie ju¿ trojgiem wnucz±t: Micha³, Asia i Kasia. Marta, dziennikarka, jest ju¿ szczê¶liw± mam± mojej wnuczki Urszuli.
Poza prac±: choæ astrofizyka jest nadal moj± ¿yciow± pasj± mam te¿ kilka zainteresowañ osobistych. Od dzieciñstwa jestem entuzjast± fal krótkich. Nigdy nie stara³em siê o licencjê nadawcz± (w poprzednim okresie wymaga³o to uk³adów z tzw. w³adz± ludow±) i moim hobby s± radiowe nas³uchy ca³ego ¶wiata. Robiê to od r. 1957, "pods³uchiwa³em" radiowo wojny na Bliskim Wschodzie, Wietnam, powstanie Bangladeszu itp., noszê siê z zamiarem spisania historii najnowszej s³yszanej uszami krótkofalowca... Hobby to zaczyna obecnie umieraæ wobec zalewu naszego rynku tandetnymi komputerami drastycznie ³ami±cymi zasady eliminacji zak³óceñ. Podró¿uj±c stwierdzi³em, ¿e jest nasz kraj w cywilizowanym ¶wiecie pod tym wzglêdem bardzo niechlubnym wyj±tkiem.
Nas³uchy dalekiego ¶wiata zrodzi³y inn± pasjê: tradycyjn± muzykê dalekich narodów: niegdy¶ nas³uchiwan± na falach krótkich, obecnie dostêpn± te¿ przez internet, zgromadzi³em poka¼n± encyklopediê muzyki ¶wiata. Z innych pasji: historia staro¿ytna, historia sztuki (na poziomie amatorskim - wczytywanie siê w popularne opracowania), a tak¿e... science fiction (ku zgrozie rodziny i kolegów: powa¿ny pracownik nauki... a tu historie o zielonych ludkach z Oriona!).
Aneks: dane osobiste:
ur. 31.03.1947 w Olkuszu
mgr UJ Kraków 1969
asystent techniczny UJ od 1969
asystent nauk-bad. od 1972
doktorat i stanowisko adiunkta 1978
habilitacja 1987, stanowisko docenta UJ 1988
tytu³ profesorski, prof. nadzw UJ i kier. Zak³adu Radioastronomii 2003