Małopolski Uniwersytet dla Dzieci - pytania i odpowiedzi

- Gdzie się pani urodziła i wychowała?
Pochodzę z Hrubieszowa - miasteczka przy granicy z Ukrainą, ale wychowywałam się na wsi, gdzie mój tata był lekarzem. Pamiętam, że mieszkałam nad piękną rzeką, samotnie biegałam po polach, czytałam mnóstwo książek i puszczałam wodze fantazji.
- Była pani odludkiem?
Wręcz przeciwnie. Lubiłam towarzystwo, ale mieszkałam na kompletnym odludziu, bo nasz dom był położony między wsiami. Wszędzie było daleko. Odwiedziny u koleżanek i kolegów to była dla mnie całodzienna wyprawa.
- Czy lubiła pani szkołę?
Mam bardzo niewiele wspomnień ze szkoły, zwłaszcza z pierwszych lat. Kiedy przychodziła ostra zima, drogi były zasypane śniegiem i nie było jak wydostać się z naszego pustkowia. W szkole spędzałam jakieś trzy miesiące w roku. Przez resztę czasu uczyłam się sama w domu. I pochłaniałam książki z biblioteki rodziców.
Podobały mi się Dzieci z Bullerbyn Astrid Lindgren czy seria Mary Norton o rodzinie Pożyczalskich książki o rodzinie ludzików mieszkających pod podłogą starego domostwa, którzy nieustannie pożyczają wszystko z domowej kuchni. Ale najbardziej lubiłam dorosłe lektury: literaturę piękną i fantastykę naukową. Wbrew pozorom takie rzeczy bardzo przemawiają do dziecięcej wyobraźni. Dopiero w czwartej klasie, kiedy znów przeprowadziliśmy się do miasta, zaczęłam się w miarę normalnie uczyć.
- Trudno było przywyknąć do szkolnego rygoru?
Ależ ja nie uważałam tego za rygor. Zawsze chciałam się uczyć nowych rzeczy, a szkoła w tym pomagała. No i sam kontakt z rówieśnikami był atrakcją.
- Jakie przedmioty pani lubiła?
Ścisłe. Ale polski też, przecież uwielbiałam czytać. Najmniej podobały mi się przedmioty, które wymagały wkuwania na pamięć, na przykład dat. Pewnie dlatego wybrałam uczelnię techniczną. Tu nie trzeba kuć, wystarczy myśleć.
- Kiedy stwierdziła pani, że nauki techniczne to właśnie to, czym chce się pani zajmować?
Bardzo wcześnie. W drugiej klasie podstawówki na lekcji wychowania plastycznego trzeba było narysować siebie w przyszłości. Narysowałam inżyniera. W szkole średniej rozważałam astronomię, ale samotna praca w obserwatorium jakoś mi się nie uśmiechała. Byłam ambitna. Wybrałam Wydział Elektroniki trudne studia ale z przyszłością.
- Już wtedy roboty chodziły pani po głowie?
Chodziły znacznie wcześniej już w dzieciństwie, kiedy czytałam Bajki robotów Stanisława Lema i inne książki science fiction. Ale nawet na studiach nie wiedziałam jeszcze, że będę je konstruować. Na elektronice tego nie uczono.
Dopiero po dyplomie zobaczyłam w księgarni książkę o ruchu zwierząt i robotów. To zestawienie wydało mi się ciekawe, bo w tym czasie roboty kojarzyły się raczej z nudnymi i mało efektownymi maszynami stosowanymi w przemyśle. Dowiedziałam się, że autor jest profesorem na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa. Przyszłam do niego i powiedziałam, że ta tematyka bardzo mnie interesuje, i że chcę robić doktorat. Zgodził się, chociaż byłam właściwie człowiekiem z ulicy. Tak zaczęłam się zajmować maszynami kroczącymi.
- Co konkretnie pani robi?
Patrzę na ludzi i zwierzęta, analizuję ich budowę i sposób poruszania. Studiuję, jak omijają przeszkody, uciekają, zmieniają kierunek ruchu lub jego formę na przykład z chodu na skoki, jak koordynują ruch. Na przykład mucha ma sześć nóg. Gdy chodzi, co najmniej trzy z nich muszą być na ziemi. Skąd nogi wiedzą, która ma być w górze, a która na dole? Kiedy już dowiemy się takich rzeczy, staramy się konstruować i programować maszyny, które potrafią to naśladować. Nasze roboty są podobne do much, mrówek, kotów, koni a nawet ludzi.
- Do czego służą?
Mogą na przykład docierać w niedostępne dla ludzi rejony i wykonywać zadania, które są dla nas trudne, męczące, lub nieprzyjemne.
Robot może na przykład iść do lasu i przycupnąć w krzakach albo przesiedzieć całą noc w bagnie, by nad ranem zrobić zdjęcie jakiegoś zwierzęcia. Człowiek by się zaziębił.
Roboty, które wyglądają jak zabawki, wyposażone w odpowiednie czujniki, mogą badać dzieci, nie narażając ich na stres związany z widokiem białego lekarskiego fartucha. A roboty konstruowane przez moich studentów są tak sprawne, że grają w piłkę nożną, w mistrzostwach Europy robotów.
- Ale chyba nigdy nie będą grać jak Ronaldinho?
Podobno w 2015 roku reprezentacja robotów będzie w stanie wygrać z reprezentacją ludzi... Ale ruch to nie koniec naszych marzeń i możliwości. Już dziś konstruuje się roboty, które wyrażają emocje: potrafią być smutne, wesołe, nudzić się, złościć, rozweselać nas, gdy sami jesteśmy smutni. Mają nie tylko pomagać nam w różnych pracach, ale towarzyszyć nam w życiu codziennym, na przykład opiekować się chorymi, albo dziećmi, gdy rodzice są zajęci.
- Potrzebujemy troski i uczuć robotów, bo nie mamy dla siebie czasu? To okropne.
Niezupełnie. Jeśli dziecko ma spędzić cały dzień samo przed telewizorem lub komputerem, chyba lepiej, żeby pograło w piłkę z robotem. Kiedy mieszkałam na odludziu i nie miałam się do kogo odezwać, taki wypasiony robot były super. Nie próbuję zbudować imitacji człowieka, ale roboty są potrzebne, a nauka o nich pozwala też wiele dowiedzieć się o organizmach żywych, w tym o ludziach.

- Co się pani najbardziej podoba w tej pracy?
To, że mogę myśleć twórczo i realizować swoje fantazje. Że świat z moich dziecięcych lektur staje się rzeczywistością.
- Skąd wzięły się chińskie i indonezyjskie ozdoby, które widać na ścianach pani gabinetu?
Moja rodzina jest od dawna związana z Dalekim Wschodem. Bardzo interesuje mnie ten region, jego kultura a zwłaszcza religie. Mieszkałam przez parę lat w Singapurze. Pracowałam tam na uczelni i konstruowałam roboty.
- Jak spędza pani czas wolny? Czy w ogóle ma pani czas wolny?
Niewiele, ale staram się wykazywać zdrowy rozsądek. Jeśli przez cały czas siedzi się przy komputerze, efektywność pracy spada. Zimą biegam na nartach po lesie, a latem jeżdżę na rowerze i chodzę po górach